Piotr Janik. Osobna droga

Gliwice miewały swoje szczęśliwe chwile na polu sztuki, jednak brak uczelni artystycznych w samym mieście sprawił, że najlepiej rozwinęła się tutaj fotografia. W polskiej tradycji nie uzależniano jej funkcjonowania od uniwersyteckich dyplomów. Dzięki sieci towarzystw i klubów amatorskich oraz lokalnych oddziałów Związku Polskich Artystów Fotografików fotografia artystyczna w Polsce rozwijała się wielotorowo.          Urodzony w Zakopanem, lecz przez większość życia związany z Gliwicami Piotr Janik (1923–1981) jest doskonałym przykładem twórcy działającego w takich właśnie okolicznościach. Pierwsze kroki stawiał w zakopiańskim zakładzie fotograficznym Henryka Schabenbecka, gdzie zatrudniony był pierwotnie jako laborant. Po wojnie przeniósł się do Gliwic i w 1951 roku znalazł się wśród współzałożycieli amatorskiego odłamu ruchu fotograficznego – Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego (GTF). W jego ramach zdobywał niezbędną wiedzę teoretyczną i praktyczne doświadczenie. W 1957 roku w uznaniu osiągnięć międzynarodowych otrzymał dyplom AFIAP (luksemburska federacja artystów fotografów), zaś w 1961 roku stał się członkiem zwyczajnym Związku Polskich Artystów Fotografików.

 

Na twórczość fotograficzną Piotra Janika wpłynęły bardzo różne dykcje. W pierwszym okresie pozostawał pod wpływem fotografii atelierowej, następnie uległ charakterystycznej dla twórców jego pokolenia fascynacji piktorializmem – spóźnionej w stosunku do światowych korzeni, u Janika szczęśliwie krótkotrwałej. Na obecnej wystawie kładziemy jednak nacisk na to, co u gliwickiego twórcy szczególnie ciekawe: związki z włoskim neorealizmem, na które zarówno Janik, jak i inni członkowie GTF często się powoływali, oraz jego bystre oko fotoreportera. Fotografia Piotra Janika stosunkowo często odwołuje się do brutalnej, nieunikającej brzydoty estetyki: to właśnie w niej widział ratunek dla otaczającej rzeczywistości. Dzięki takiej estetyzacji kulawe piękno powojennej Polski w jej śląskim wydaniu uzyskało szansę na przedłużone trwanie w sztuce.

 

Choć w Gliwickim Towarzystwie Fotograficznym nie zabrakło wyjątkowych osobowości twórczych – wystarczy wspomnieć Zofię Rydet czy Jerzego Lewczyńskiego – fotografie Piotra Janika należą do najciekawszych, najbardziej dojrzałych, jakie powstały w tym kręgu. Dlatego też po kilkunastu latach od ostatniej wystawy Muzeum w Gliwicach przypomina twórczość tego fotografa.

 

fot. Piotr Janik, Z okna mojej pracowni, kolekcja Muzeum w Gliwicach