„Dziwne losy Jane Eyre” Charlotte Bronte to wyjątkowe osiągniecie epoki wiktoriańskiej. Powieść ukazała się po raz pierwszy w 1847 r. i szybko przyniosła autorce międzynarodową sławę. Dziś historia Jane jest klasyką.
Burzliwe losy osieroconej dziewczyny to opowieść o poszukiwaniu własnej drogi, szczęściu i cierpieniu, sprawiedliwości, niezależności i godności, a więc o tym co nadal aktualne i ponadczasowe. To także wyjątkowa opowieść o kobiecości: Jane nie godzi się na ograniczenia wynikające z jej płci i pochodzenia społecznego. Pragnie niezależności, w jej szerokim rozumieniu. Stąd wymowne słowa:
„Kobiety uważa się na ogół za bardzo spokojne istoty, ale kobiety czują tak samo jak mężczyźni, potrzebują ćwiczeń dla swych zdolności, pola dla swych wysiłków nie mniej niż ich bracia; cierpią, gdy są zbyt skrępowane, cierpią w bezwzględnym zastoju zupełnie tak samo, jak cierpieliby mężczyźni; i ciasnotą umysłu grzeszą ich bardziej uprzywilejowani bracia, którzy twierdzą, że kobiety powinny ograniczyć się do gotowania puddingów, robienia pończoch, grania na fortepianie i haftowania. Bezmyślnością jest potępiać je albo śmiać się z nich, jeżeli starają się robić więcej albo nauczyć więcej, niż zwyczaj wymaga dla ich płci.”
Warto dodać, że w powieści znajdziemy wątki autobiograficzne. Szkołę w Lowood, w której jako uczennica, a następnie jako nauczycielka przebywa Jane Eyre, Charlotte wzorowała na szkole w Cowan Bridge, w której przebywała przez krótki czas w dzieciństwie. Za pierwowzory Diany i Mary Rivers posłużyły pisarce jej siostry. Miłość Jane do żonatego mężczyzny również ma źródło w osobistych doświadczeniach autorki z czasów jej pobytu w Brukseli, gdzie zakochała się w swym nauczycielu, Constantinie Hégerze.
Powieść doczekała się kilku znakomitych ekranizacji.