XXI Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego – „Od Stadtwaldu do Zatorza”

Nie przegap

Informacje

Data: sobota, 23 września 2023 - niedziela, 24 września 2023
Organizator: Muzeum w Gliwicach

XXI Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego – „Od Stadtwaldu do Zatorza”

O tym wszystkim opowiemy podczas naszych spotkań w ramach GDDK – Muzeum w Gliwicach przygotowało 14 wycieczek tematycznych, 17 folderów i wykład przedstawiający historię tej dzielnicy, jej wybrane ciekawsze obiekty architektoniczne i inne punkty ważne dla Zatorza. Zapraszamy do zapoznania się z harmonogramem wydarzeń.

Patronat honorowy nad XXI Gliwickimi Dniami Dziedzictwa Kulturowego objął Prezydent Miasta Gliwice – Adam Neumann.

Koordynatorem tegorocznych XXI GDDK jest Damian Recław, kierownik Działu Historii Muzeum w Gliwicach.

Już 23 i 24 września 2023 odbędzie się kolejna, dwudziesta pierwsza edycja Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego organizowanych przez Muzeum w Gliwicach. Tegoroczna odsłona wydarzenia poświęcona będzie Zatorzu – dzielnicy miasta, która zdecydowanie zasługuje na lepsze poznanie. Mimo tego, że terytorialnie jest jedną z najmniejszych na mapie Gliwic, to właśnie w jej granicach administracyjnych znajdują się tak charakterystyczne i ważne dla historii, kultury oraz gliwickiej współczesności obiekty jak kościół pw. Chrystusa Króla, Dom Pamięci Żydów Górnośląskich czy Stadion Miejski im. Piotra Wieczorka. Zatorze to teren o mocno przemysłowych korzeniach (w 2 poł. XIX w. powstała tutaj jedna z największych rozrządowych kolei w Europie, przy której zbudowano wielkie Zakłady Naprawy Wagonów i Warsztaty Naprawy Lokomotyw), osiedla robotnicze, ale też secesyjne oraz modernistyczne kamienice. To także „kraina dzieciństwa” jednego z najwybitniejszych śląskich pisarzy – Horsta Bienka i miejsce przenikania się odmiennych kulturalnie i religijnie światów.

„Zatorze jest jedną z ważniejszych dzielnic miasta Gliwice, gdyż od najdawniejszych czasów przez jego przyszłe terytorium przebiegały dwa ważne szlaki handlowe (a potem ulice) prowadzące z Gliwic w kierunku Bytomia (do stolicy lokalnego księstwa) i do Tarnowskich Gór (miasta gwarków). Obecnie to ulice: Tarnogórska i Chorzowska. W średniowieczu i czasach nowożytnych większość terenów przyszłego Zatorza stanowiły pola uprawne, a także duży obszar leśny na północy, w tym późniejszy Las Miejski. W tamtym czasie obecne Zatorze wchodziło w skład Szobiszowic i podlegało tamtejszej parafii. Przełomem w dziejach tego obszaru było jego oddzielenie od reszty terenów podmiejskich w Gliwicach Kanałem Kłodnickim i linią kolejową w 1 poł. XIX wieku. Odtąd możemy mówić o tym terenie jako o „zatorzu”, ale wyłącznie w kategorii geograficznej. Faktycznie teren przyszłej Dzielnicy Zatorze należał wtedy do kilku różnych jednostek administracyjnych. Pomimo wspomnianych zmian komunikacyjnych teren przyszłego Zatorza ciągle był jednak słabo zaludniony. Przełomem w tym względzie była dopiero budowa od jego południowej i wschodniej strony linii kolejowych i towarzyszących im warsztatów w 2 połowie XIX wieku. W takich okolicznościach powstała tutaj jedna z największych stacji rozrządowych kolei w Europie, przy której zbudowano wielkie Zakłady Naprawy Wagonów i Warsztaty Naprawy Lokomotyw. Wraz z rozwojem sieci kolejowej i budową zakładów przemysłowych na tym terenie zaczęły powstawać także osiedla mieszkaniowe dla pracowników działających tutaj zakładów. W takich okolicznościach na przełomie XIX i XX w. powstały trzy patronackie osiedla mieszkaniowe przy obecnych ulicach: Chorzowskiej (dla pracowników Zakładów Hutniczych Huldschinskiego), św. Marka (kolejowe i dla pracowników fabryki szamotu) i Okrzei (kolejowe). Wraz z ich budową powstała też pierwsza, świadoma swej odrębności, większa grupa mieszkańców Dzielnicy Leśnej (Stadtwaldu), bo tak określali ją wtedy jej niemieccy mieszkańcy. Wówczas też formalnie wytyczono Dzielnicę Leśną pod względem administracyjnym. Po zakończeniu II wojny światowej i wysiedleniu Niemców na teren dawnej Dzielnicy Leśnej napłynęła ludność polska z Kresów Wschodnich, ale pozostała tutaj także pewna nieliczna grupa polskich Górnoślązaków. Formalnie tereny pomiędzy ulicami Tarnogórską a Chorzowską, nadal występowały jako część Szobiszowic, a przynajmniej zachodnia cześć obecnego Zatorza w pasie ziemi przy ul. Tarnogórskiej (po linię autostrady) z Lasem Miejskim jako osobną jednostką administracyjną. Jednak już w latach 50.-60 XX w. nowi polscy mieszkańcy tej dzielnicy upowszechnili nazwę „Zatorze” na określenie swojej „małej ojczyzny” w jakiej żyli. Nazwa ta zakorzeniła się tak bardzo, że zaczęto używać jej także w dokumentach miejskich na określnie części miasta na północ od dworca kolejowego. W takich okolicznościach powstały tutaj dwie jednostki administracyjne: dawne pierwotne Zatorze na północy oraz nowo wybudowane osiedle Millenium na południu. W przyszłości z ich połączenia powstała obecna Dzielnica Zatorze, której obecne granice ostatecznie określono uchwałą Rady Miasta w 2020 roku” – mówi Damian Recław, kierownik i koordynator tegorocznej, XXI edycji GDDK.

Udział we wszystkich wydarzeniach w ramach XXI GDDK jest bezpłatny. Zapisy na wycieczki przyjmujemy od 18 września br. pod numerem telefonu: 783 560 006. Liczba miejsc ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń. Jedna osoba może zarezerwować maksymalnie 4 miejsca. Osoby niepełnoletnie mogą brać udział w wycieczkach tylko pod opieką dorosłych. Organizator zastrzega sobie możliwość zmiany programu.

XXI Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego| „Od Stadtwaldu do Zatorza”| Udział we wszystkich wydarzeniach w ramach XXI GDDK jest bezpłatny| |Uwaga! Liczba miejsc w przypadku spacerów po Zatorzu 23 i 24 września 2023 – ograniczona. Zapisy na wycieczki w przyjmujemy od poniedziałku 18 września br.| Tel.:|783 560 006. |Decyduje kolejność zgłoszeń.Jedna osoba może zarezerwować maksymalnie 4 miejsca. Osoby niepełnoletnie mogą brać udział w wycieczkach wyłącznie pod opieką dorosłych. Partnerzy XXI edycji GDDK:| |Rzymskokatolicka parafia p.w. Chrystusa Króla w Gliwicach |Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 8 w Gliwicach (Szkoła Podstawowa nr 18 im. Jana Pawła II) |GKS „Piast" SA Organizator:| Muzeum w Gliwicach