Wystawa „Georgious. Nieznana historia świątyni i siedliska dworskiego w Czechowicach” w Zamku Piastowskim

 

Ekspozycja jest prezentacją wieloletniego projektu naukowo-badawczego „Georgious”, związanego z poszukiwaniem nieistniejącej świątyni na terenie Czechowic, obecnej dzielnicy Gliwic, a niegdyś jednej ze wsi w okolicach miasta. Ten niezwykły projekt był realizowany w latach 2017–2021. Jego pomysłodawcą i „spirytus movens” przedsięwzięcia był Pan Andrzej Szelka prezes Stowarzyszenia Rozwoju Czechowic, który przekonał do tej idei archeologa Radosława Zdaniewicza, związanego z Oddziałem Górnośląskim SNAP. Do współpracy przy projekcie, nazwanym od łacińskiej formy imiona patrona „zaginionego” kościoła, zgłosiło się wielu wolontariuszy – pasjonatów historii oraz archeologów z różnych instytucji. Zakładano przeprowadzenie nie tylko badań wykopaliskowych ale też wykorzystanie nowoczesnych technik wspierających współczesną archeologię. Projekt uzyskał wsparcie Prezydenta Miasta oraz Muzeum w Gliwicach.

 

Już pierwszy sezon wykopalisk przyniósł wiele niespodzianek, a kolejne tylko potwierdzały wyjątkowość tego znaleziska na mapie archeologicznej Gliwic.

Mianowicie odkryto nie tylko pozostałości po dwóch fazach budowlanych kościoła pw. św. Jerzego i związanego z nim cmentarza, a także położonej nieopodal drewnianej siedziby dworskiej! To jedyne poświadczone archeologicznie w okolicach Gliwic tego rodzaju znalezisko, choć siedzib rycerskich sytuowanych przy kościołach parafialnych wzmiankowanych źródłowo od XIII/XIV po XVI/XVII wiek jest wiele, niestety dziś nie ma po nich śladu.

 

Badanie wykopaliskowe zmieniły również historię czechowickiego kościoła, wspomnianego w  archiwalnych dokumentach już w 1 połowie XIV wieku. Udało się odsłonić elementy konstrukcyjne starszej, niewielkiej drewnianej świątyni, istniejącej najprawdopodobniej od schyłku XIII wieku, a także kamienne fundamenty młodszej, wybudowane już w założeniach stylu barokowego, niestety nigdy nie dokończonej i oddanej do użytku wiernym. Odkryto także kilkanaście pochówków ludzkich związanych z cmentarzem przykościelnym, a także bardzo dużą ilość zabytków ruchomych, w tym drobne elementy biżuterii, fragmentów przedmiotów liturgicznych. Na szczególną uwagę zasługuje zestaw ponad 100 monet miedzianych i srebrnych z okresu od 1 połowy XIV do końca XVII wieku. Analiza numizmatyczna ujawniła m.in. monety śląskie, polskie, łużyckie, saksońskie, czeskie i węgierskie. Monety te były celowo umieszczone przy pochówkach, ale równie często były przypadkowo gubione przez wiernych uczestniczących w nabożeństwach.

 

Znalezione w bliskim sąsiedztwie świątyni ślady po drewnianej siedzibie miejscowego posiadacza ziemskiego, użytkowano przez 100 lat  - od 2 połowy XIV po 2 połowę XV wieku. Było to niewielkie  domostwo z piwniczką, obok którego znajdowały się inne obiekty o przypuszczalnie gospodarczej funkcji. Sondażowe badania dostarczyły wielu tysięcy przedmiotów, w tym ułamków naczyń ceramicznych (garnków, dzbanów, mis), kafli, elementów uzbrojenia, monet oraz przedmiotów użytkowych.